Ælfric's Lives of Saints
by Ælfric, translated by Gunning / Wilkinson
Of Saint Mark the Evangelist
1313831Ælfric's Lives of Saints — Of Saint Mark the EvangelistGunning / WilkinsonÆlfric


uii. kl̅ maí · passio sci̅ marci euangeliste.

Marcvs se godspellere be godes dihte ge-fór 001
to aegipta lande ⁊ ðær lærde  folc ·
⁊ to fulluhte gebigde frā þam fulan hæþenscype ·

He ferde þa geond eall ðæt aegiptisce land 004
saƿende godes sǽd · ⁊ ða seocan gehælde ·

Hreoflige he geclænsode frā ðære unclænan coðe · 006
ƿode he gehælde · ⁊ on ƿitte gebrohte ·
⁊ adræfde þa deofla þe derodon mannum ·

Þa gelyfdon ða hæðenan on ðone soðan hælend 009
⁊ ƿurdon gefullode · ⁊ toƿurpon heora deofol-gild ·

He ƿearð þa æt nextan geneosod þurh god · 011
⁊ se halga gast het hine faran
to alexandrian byrig · ⁊ bodian geleafan ·

Seo burh is mærost mid egyptiscum man-cynne · 014

Hƿæt þa se god-spellere gegrette his gebroðra · 015
⁊ sæde  he hælend hine hete faran
to alexandrian byrig · ⁊ bodian geleafan ·

Hi þa sona eoden to scipe mid him · 018
⁊ bædon god georne  he his ƿeg geƿissode ·

He ferde ða on scipe · oð  he gesundful becom 020
to alexandrian byrig · ⁊ bobode ðær geleafan ·
⁊ fela ƿundra ƿorhte ⁊ ðær ƿunode lange ·

Sum sutere siƿode þæs halgan ƿeres sceos · 023
⁊ ðurh-þide his hand hetelice sƿyþe ·
ac se halga ƿer hine gehælde sona ·
⁊ to fulluhte gebigde ⁊ fela oðre mid him ·

Anianus ƿæs gehaten se ylca sutere · 027
⁊ he geþeah sƿa for gode ·  se godspellere hine gesette
þam folce to bisceope þære burh-scire ·

He ge-hadode eac þa ðry messe-preostas · 030
⁊ seofon diaconas · ⁊ endleofan clericas ·

Þa syrƿdon ða hæðenan ⁊ hine besƿican ƿoldon · 032
forþan þe he aƿende heora geƿunelican ðeaƿas ·
⁊ heora goda offrunga mid ealle adƿæscte ·

Þa ferde se godspellere fram ðære byrig · 035
to ðam geleaffullum ðe he ær lærde ·
⁊ ðær þurhƿunode ƿel tƿa gear mid him ·
⁊ getrymede ða gebroðra ðe he ǽr to gode gebigde ·
⁊ þær bisceopas gehadode · ⁊ halige preostas ·
⁊ ferde eft ongean to alexandrian byrig ·
⁊ gemette þær fela gemenig-fealde on geleafan ·
⁊ on godes gife ðeonde ⁊ he ðæs þancode gode ·

Hi hæfdon eac aræred on hrædincge ane cyrcan · 043
⁊ ƿeox se geleafa · ⁊ godes ƿuldor scean ·

Þa ƿorhte marcus myccle ƿundra · 045
he gehælde untrume on ðæs hælendes naman ·
blinde ⁊ deafe · ⁊ bodode geleafan ·
⁊ ða hæðenan cepton hu hi hine acƿealdon ·

Þa com seo halige easter-tid · ⁊ þa hæðenan cepton 049
hƿær se godspellere mæssode · ⁊ mærsode his drihten
þe on ðam ylcan dæge of deaðe arás ·
⁊ urnon endemes to ⁊ hine gelæhton ·

Becnytton ða his sƿuran sona mid rape · 053
⁊ tugon geond ða stræt · sƿa  þa stanas ƿæron
mid his blode begotene · ⁊ mid his flæsce begleddode ·
⁊ se halga marcus micclum þancode ·
þam hælende criste  he for hine þroƿode ·

Þa siððan on æfentiman hi setton hine on cƿeartern · 058
oð  hi beðohton hu hí hine acƿealdon ·

Efne þa on middere nihte ƿearð mycel eorð-styrung · 060
⁊ godes encgel fleah færlice to þam cƿearterne ·
⁊ aƿræhte þone godspellere · ⁊ ðas ƿord him sæde ·

Þu godes þeoƿa · þin nama is aƿriten 063
on ðære liflican béc ⁊ ðin gemynd ne ateorað ·
⁊ ðu eart gefera ðære upplican mihte ·
þær ðu á lyfast · ⁊ þin gast bið on heofonum ·
⁊ þin rest ne losað næfre on ƿorulde ·

Þa astrehte se halga his handa ⁊ cƿ̅ · 068

Ic ðancie ðe drihten  ðu me ne forlete · 069
ac gemundest min mid þinū halgum ·

Ic bidde þe nu hælend crist · onfoh mine saƿle on sibbe · 071
⁊ ne geðafa þu  ic beo fram ðe ascired ·

Mid þam ðe he þis cƿæð · þa com crist sylf him to · 073
on þære ylcan gelicnysse þe he leofode on ƿorulde ·
⁊ hine mid sibbe gegrette · ⁊ sæde him þas ƿord ·

Pax tibi marce noster euangelista 076

Sy þe syb marce ure godspellere · 077

And [sic @ Skeat] marcus him cƿæð to · Min drihten hælend · 078
⁊ se hælend siðode sona to heofonum ·

Hƿæt þa on ærne merigen comon ða arleasan hæðenan · 080
⁊ becnytton his sƿuran eft sona mid rape ·
⁊ drogon hine eft sƿa sƿa hi ǽr dydon ·
huxlice sprecende be ðam halgan ƿere ·
⁊ se eadige [sic] marcus mycclū þæs ðancode
þam hælende criste · ⁊ cƿæð þis gebæd ·

In manus tuas domine commendo spiritum meum · 086

On þine handa drihten · ic betæce minne gast · 087
⁊ he geƿat mid þam ƿorde of ƿorulde to gode ·
mid ðam he á blyssað butan earfoðnyssum ·

Þa ƿoldon þa hæðenan his lic forbernan 090
⁊ ƿorhten mycel ád · ac hit ƿearð adƿæsced ·
sƿa  god asende sƿyðe mycel rén ·
ofer ealne þone dæg mid eges-licum ðunore ·
sƿa  manega hus hetelice feollon ·
⁊ eac manega menn mid ðam þunore sƿulton ·
⁊ þa oðre flugon mid fyrhte fornumene ·

Comon þa syððan sona þa cristenan · 097
eaƿfæste ƿeras ⁊ hi aƿeg feredon
þæs godspelleres líc · ⁊ ledon on anre þryh ·
⁊ mid arƿurðnysse bebyrigdon · mid gebedum þancigende ·
 hi sƿilcne halgan mid him habban moston ·
him to mund-boran · to þam ælmihtigan gode ·

Þam sy ƿuldor ⁊ lof á to ƿorulde amen. 103

item alia.

Ƿe habbaþ nu gesæd sceort-lice on ðysum geƿryte 104
hu se halga marcus ƿæs gemartyrod ·

Nu ƿylle ƿe eoƿ secgan hu se halga hieronimus 106
be ðam feoƿer godspellerum · ðe gode gecorene synd ·
aƿrat on ðære fore-sprræce þaða he aƿende cristes bóc
of ebreiscū gereode · ⁊ sume of greciscum ·
to læden-spræce on þære ðe ƿe leorniað ·

He cƿæð  lucas sæde sƿa sƿa hit ful soð is · 111
 manega menn ongunnon godspel to ƿritenne
butan þam halgan gaste ⁊ þæs hælendes ƿissunge ·
⁊ be heora geƿille sædon sƿa sƿa him geþuhte ·
⁊ þam gelamp seo aƿyrigung þe se ƿitega cƿæð ·

Ƿa þam þe ƿitegað be heora agenre heortan · 116
⁊ farað æfter heora gaste · ⁊ cƿæðaþ  hit god sæde
  hi secgað ⁊ god hi ne sende ·

Be sƿilcum cƿæð se hælend eac on sumere stoƿe · 119

Ƿarniað eoƿ georne ƿið lease ƿitegan · 120
þa ðe cumað to eoƿ on sceape gelicnysse ·
⁊ hi synd ƿiþ-innan reafigende ƿulfas ·

Ac seo geleaffulle gelaðung þe is gelogod on criste · 123
⁊ on him gefæstnod sƿa sƿa on fæstum stane ·
ne under-fehð þa gesetnyssa þe sƿilce gedƿolan
ðurh hi sylfe gesetton · buton soðfæstnysse ·

Se forma god-spellere [is] þe gode gecoren ƿæs · 127
matheus gehaten þone se hælend geceas
of ƿoruldlicum tollere to gastlicū godspellere ·
⁊ he ƿæs an ðæra tƿelfa godes ðegna ·
þe aƿrat on ebreisc ærest þa godspel ·
þe on ðæra (sic) forman béc · beoð geendebyrde ·

He aƿrat hi on ebreisc þam ebreiscum mannum · 133
ðe on iudea lande gelyfdon on criste ·
⁊ ƿolde mid ðam geƿrite þe hi ƿæron on afedde ·
heora geleafan getrymman · forðan þe he lufode hi
⁊ he sceolde ða faran to fyrlenū lande ·
to hæþenū leodum hi to lærenne ·
þa ƿolde he on ær · his agenre leode
 godspell aƿritan · ærðam þe he geƿende him fram ·

Se oðer godspellere is marcus · þe ƿæs mid þam apostole petre 141
getogen on lare · ⁊ to geleafan gebiged ·

Petrus ƿæs his god-fæder ⁊ hine gode gestrynde · 143
⁊ he sƿa lange folgode his fulluht-fædere petre ·
oð  he gesette mid soðum geleafan ·
þa oðre cristes bóc on italia lande ·

Ne ge-seah he crist on life · ac he leornode sƿaðeah 147
of petres bodunge hu he ða bóc gesette ·
⁊ petrus hi sceaƿode ⁊ sealde to rædenne ·

Se ðridda godspellere is lucas · se ƿæs læce on ƿorulde · 150
⁊ ƿunode mid ðam apostolum · ⁊ mid paule syððan ·
þeoƿigende þam ælmihtigan butan ælcū leahtre ·
on clænum life æfre buton ƿife · mid godes gaste afylled ·
⁊ he ða godspel aƿrat · ⁊ ƿislice geende-byrde ·
⁊ actus apostolorum eac he gesette ·

He aƿrat his godspell on achaian lande · 156
⁊ geƿat to gode mid ðam halgan gaste afylled ·
ða þa he ƿæs on ylde feoƿer ⁊ hund-eahtatig geara ·

Se feorða godspellere is iohannes cristes moddrian sunu · 159
se ƿæs criste sƿa leof  he hlynode uppan his breoste ·
on ðam þe ƿæs behyd [eall] se heofonlica ƿisdom ·
sƿylce he of ðam drunce þa deopan lare ·
þe he siððan aƿrát on ƿundorlicor gesetnyssa ·
sƿa  he ofer-stah ealle gesceafta ·
⁊ þa ƿord geopenade þe englas ne dorston ·

He ƿæs ærest gecoren eallra þæra god-spellera · 166
ac he is forði se feorða forþan þe he sette þa feorðan bóc.
æfterðam [sic @ Skeat] þe ða oðre ge-endebyrde ƿæron ·
⁊ ƿide geond þa ƿoruld aƿritene ƿæron ·

On asia he ƿæs þa he aƿrat þa boc · 170
⁊ he leofode lange on life æfter criste ·
oð  þa oðre apostolas geendoden heora lif ·
⁊ sige-fæste ferdon to ðan soþan life ·

Ðas feoƿer godspelleras syndon gode gecorene · 174
⁊ hi ealne middan-eard mid heora lare on-lihton ·
sƿa sƿa þa feoƿer éán · ðe yrnað of neorxne-ƿange ·
ealne þisne embhƿyrft endemes ƿæteriað ·
⁊ ðas feoƿer godspelleras god gesƿutelode gefyrn ·
on ðære ealdan ǽ · ezechihele þam ƿitegan ·

He geseah on his gesihðe · sƿylce feoƿer nytenu · 180

An þæra feoƿer nytena ƿæs geseƿen · sƿilce mannes ansyn · 181
 oðer ƿæs lic anre leon hiƿe ·
⁊  þridde stód anum styrce gelíc ·
⁊  feorðe ƿæs fagū earne gelíc ·

Þes mannes gelicnyss belimpð to matheę · 185
forðan þe he ongan his godspell be cristes menniscnysse ·

Se leo belimpð · sƿa sƿa þa geleaffullan secgaþ · 187
to marces gelicnysse · forðan þe he hlud sƿege clypode ·
sƿa sƿa leo grimmeteð gredig on ƿestene ·

Uox clamantis In deserto · parate uiam domini rectas facite semitas eius · 190
Clypiende stemn on ƿestene · gearciað godes ƿeg · doð rihte his paðas ·

Þæs celfes gelicnyss belimpð to lucan · 192
forðan þe he ongan his godspell · sƿá sƿá god him gedihte ·
fram ðam sacerde þe zacharias hatte ·
forðan þe man offrode on ða ealdan ƿísan
cealf for ðæne sacerd · ⁊ ofsloh æt ðam ƿeofode ·

Þæs earnes gelicnys belimpð to iohanne · 197
forðan þe se earn flyhð ealra fugela ufemest ·
⁊ mæg sƿyðost starian on þære sunnan leoman ·

Sƿa dyde Iohannes se driht-ƿurða ƿritere · 200
he fleah feor upp · sƿylce mid earnes fyðerum ·
⁊ beheold gleaƿlice hu he be gode mihte mærlicost ƿritan ·

Se fore-sæda ƿitega sæde on his gesihðe · 203
 þæra feoƿer nytena fét ƿæron rihte ·
⁊ hi eodon æfre æfter ðam gaste ·
⁊ hæfdon eagan him on ælce healfe ·

Þus is on ðære ealdan ǽ · aƿriten be ðam godspellerum · 207
⁊ eft on ðære niƿan gecyðnysse æfter cristes menniscnysse ·
apocalypsis seo bóc be ðis ylcū segð
 iohannes gesaƿe þa fore-sædan nytenu ·
on þam ylcan hiƿe þe ƿe ær sædon ·
⁊ hi sungon þisne sang · mid singalum dreame ·

Sanctus · Sanctus · Sanctus · dominus deus omnipotens · qui erat · et qui est · et qui uenturus est · 213
Halig · halig · halig · drihten god ælmihtig · seðe ƿæs · ⁊ seðe nu is · ⁊ seðe toƿerd is ·

Se halga sang gesƿutelað þa halgan þrynnysse · 215
on anre godcundnysse æfre ƿunigende ·
seo ðe æfre ƿæs · ⁊ eac nu ƿunað ·
⁊ æfre is toƿerd butan ateorunge ·

Nu ƿe habbað gesæd on ðisre sceortnysse · 219
hu god gesƿutelode þa soðfæstan godspelleras ·
on þære ealdan · ǽ · ⁊ eac on þære niƿan ·
⁊ þas feoƿer ana syndon to under-fonne ·
on geleaffulre gelaðunge · ⁊ forlætan þa oðre
þe lease gesetnysse gesetton · ðurh hi sylfe ·
na þurh þone halgan gast · ne ðurh ðæs hælendes gecorennysse

Ƿe geendiað þus ðas gesetnysse hér · 226