xi. kal. febr. passio sancti vincentí martyris.
| On ispánian lánde þære spéoniscan léode · 001
ƿæs se halga martir þe hatte uincentius
to menn geboren · ⁊ mid his mágū (fægere) afedd ·
on mycclum (þeaƿum) cristen* cristen-dóme · ⁊ he (eac) on cristes láre
ƿel þéonde ƿæs · oððæt he ƿearð ge-hádod
to halgum (ercan) diácone · þā helende þeoƿiende
mid þā mǽran bisceope ualérium ·
se ƿæs þa mære láreoƿ on ispánian lánde ·
sƿá sƿá seo gerecednysse us segð on lédenū geréorde ·
þa árás seo ehtnys þæra arleasra cƿelleræ
ƿíde geond þas ƿorld ƿódlice sƿiðe
on-géan cristes geléafan · ⁊ on-géan þa cristenan menn (ðe god lufedon)
forþan þe se deofol ƿolde adƿæscan þone geleáfan
mid þā mycelam (sic) ehtnessū · ⁊ þā ormétū ƿítū ·
ac sƿa man má of-slóh þara martira þá ·
sƿá þær má ge-lyfdon þyrh þa mycclan ƿundra
þe þa halgan geƿorhtan · þurh þæs hélendes mihte ·
forþā þe soða geléafa þæs soðfestan godes
ne byð næfre adƿæsced · þurh þa deofollican ehtnysse ·
ac byð sƿiðor ge-éacnod sƿa sƿa us segað (ure) béc ·
On þā dagū ƿæs þa sum héretoga ƿælhreoƿ 021
datianus ge-hátan sƿiðe hetol éhtere
on anre heafod-byrig on þā fore-sædan lánde ·
þe begeat | æt þā cásere hé acƿellan moste
þa halgan cristenan menn mid mislícū ƿitum ·
Hī geúþe þa se cásere sƿa sƿa us cyþað bec · 026
se ƿælhreoƿa ehtere þone anƿeald hæfde ·
he moste acƿellan þa cristenan (men) mid ƿítū ·
for-þā-þe hí begen ƿǽron mid bealoƿe afyllede ·
(⁊) criste(s) ƿiðer-ƿinnan mid ƿódlicre reðnysse ·
Hƿæt þa datianus se deofollica cƿellere 031
on þā anƿealde þe he under-fangen hæfde ·
ge-cydde his ƿódnysse ofer þa cristenan menn ·
⁊ began to dreccenne mid dyrstigū anginne
þa halgū bisceopas · ⁊ þa ge-hádodan preostas (⁊ þa diacones) ·
Ƿolde ǽrest þa heafod-men þæs halgan geleafan 036
mid ƿítū ofer-sƿíðan · he syððan mihte
þa læssan ofer-cuman ⁊ frā heora geléafan gebígan ·
Þa éfste se bisceop ⁊ se eadiga 039
uincentius to þā æðelan martir-dóme ·
Þóhtan [þæt @ Skeat] hí ƿúrdon ƿítodlice gesælige · 041
gif hí mid est-fulnesse éardlice under-féngon
þone ƿuldor-fullan cyne-helm · heora martyr-dómes
þurh þa ándætnysse þæs hælendes ge-leáfan ·
Datianus þa se deofollica éhtere 045
hét gebringan þa halgan gebúndene mid rácenteagū
into ánre burig · ⁊ hí begen (het) be-lucan
on leoht-léasum cƿeárterne ·
(⁊) Lét hí liggan sƿa 048
on mete-leaste (sƿiðe) micclū ge-héfegode
mid þā héardan ísene · hópode hi scéolde
þurh þa ƿíta abúgan frā godes ge-leafan ·
Æft̅ langsumū fyrste he hét hí gebringan hī to · 052
ƿende hí ƿǽron mid þā ƿítū for-numene ·
⁊ mid þære mete-leaste | miht-lease gedóne ·
ƿolde hi geƿítnian mid márū [→máran] ƿítū ·
hí sƿa eaðelice ge-éndian ne scéoldan ·
Hi cómon þa begen mid bliðū (mode ⁊ mid fægerū) andƿlitū 057
⁊ ansundū lichamū · to þā geleafleasan déman ·
⁊ he ƿearð of-ƿundrod hí ƿǽron ansunde
⁊ fægeres híƿæs on fulre mihte ·
⁊ axode þa ƿeard-men hu-meta hí dorston
hí sƿa ƿel fédan mid ƿistū ⁊ dréncū ·
hí cƿǽdon hí hym on naþor ne dydon
He ne mihte na to-cnáƿæn crist sylf hí afedde · 063
⁊ be-fran þa mid graman þone fore-sǽdan bisceop · (þus axian)
Eala þu ualerius ic þe be-frine nu · 065
hƿæt dest þu mid þā þu durre ƿinne
ongéan þone cásere (oððe ongein us) sƿilce þurh éaƿfæstrnysse ·
ac [→Ac] þe bisceop ne [→nolde] ge-andƿearde þā ƿælhreoƿū sƿa hraðe
forþan þe god ƿólde he ƿúrde ofer-sƿiðed
þurh þone diacon (vincenti᷒) on þā martir-dóme
þe þa gearo ƿæs to þā ƿuldorfullan sige ·
⁊ se man-fulla mihte eac to-cnaƿan
se bisceop mihte mid gebyldū (⁊ godū) geléafan
his ƿíta for-seon ·
Þa ða he ƿearð ofer-sƿíðed 074
þurh þone diacon mid his (leofan) drihtnes ge-leafan [→mihte].
Þa cƿæð uincentius to þā árƿyrðam (sic) bisceope (þus) · 076
(la leof ealdor ge)andƿeard þā árleasan mid anrædū geléafan ·
his ƿódnys sƿa ƿurðe to-brut ·
mid ealdor-dome ures drihtnes (soðlice) mihte ·
Seo ylce nǽdre spécð nu þurh þises arleasan muð · 080
þe þa frū-sceapenan men (Adā ⁊ éuan) gefúrn for-lǽrde ·
⁊ mid niðfullū ándan hī be-nǽmde þæs ƿuldres
þe hī god forgeaf (on neorxna ƿange) gif hi hī gehýrsumodon ·
He ne ge-earnode nánes ƿuldres · 084
ne he ne ƿunode on soðfæstnesse ·
ac þone deað þe he sencte þā frū-sceapenū mannū ·
þone he dránc ǽrest hī sylfū to bealoƿe ·
Ƿinne he ƿiþ me on þisū ge-ƿinne nú · 088
⁊ he ƿið me feohte on his feondlicū trúƿan ·
⁊ he ge-syhð soðlice | ic sƿyþor mǽg ·
þone ic beo ge-ƿítnod þonne he þe ƿít-naþ ·
Forþan þe he sylf sceal sƿærran ƿítu þroƿian · 092
⁊ he byð ofer-sƿiðed on minre gesƿéncednysse ·
Þa geangsumode (bealh hine) [over geangsumode] sona se árleasa datianus · 094
⁊ cƿæð to his gingrū ⁊ to his ƿitnerū þus ·
For-læteð þysne bisceop ⁊ ge-bringaþ on ƿítū 096
uincentiū þone ƿiðer-coran þe us mid ƿórdū sƿa tynð ·
ahóð hine (ic háte) on þære héngene · ⁊ hételice astreccað
ealle his lima · þa líþa hī to-gaan ·
Þa ge-fæstnodon þa cƿelleras þone cristes þegn 100
on þære héardan héngene · ⁊ hine hetelice tihton
sƿa sƿa man ƿeb tiht · ⁊ se ƿæl-hreoƿa hī cƿ̅ to ·
Hƿæt segst þu nu uincentius · hƿæt þing þe be þe sylfuum 103
⁊ be þinū earman lichaman on þysū laþū ƿítū ·
Se halga ƿér þa cƿæþ to þā ƿælhreoƿan þus · 105
Þises ic ge-ƿilnode ⁊ geƿiscte ǽfre · 106
nis me nan þing leofre me on mínū life getimode ·
⁊ þu sƿiðost ge-þƿærlæcst mínes sylfes geƿilnunge ·
nelle ic þu ge-sƿíce · Forþan þe ic sylf gearo eom
ƿítu to ðroƿienne · for þam ƿuldor-fullan drihtne ·
nelle ic ðu ƿanige mín ƿuldor for gode (⁊ míne gesælða) ·
⁊ þonne þú me ƿítnast · þu bist sylf ge-ƿítnod ·
Datianus þa deofollice yrsode (⁊ ƿæs grā on his mode) 113
⁊ be-gan to sleanne sƿiðe mid gyrdū
his agene ƿitneras þe þone halgan ƿitnodon
hi sƿiðor sceolde hine ge-sƿǽncan ·
Se halga ƿer þa cƿæþ · 117
Nu þu ge-ƿrecst on hī 117
ða ƿítu þe ic þroƿige for þinre ƿælhreoƿnysse ·
sƿilce þu sylf ƿille ge-ƿrecen me on hī ·
He hrymde þa sƿiðor ⁊ mid reðnysse grymetode (sƿa leo) · 120
⁊ gyt sƿiðor ƿedde sleande his cƿelleras
mid saglū ⁊ mid gyrdū · het hi sƿiðor ƿitnian
| þone halgan ƿer on þære hengene ·
þohte he mihte his mod ahnexian
þurh þa ormætan ƿíta · ac he ƿann on idel ·
forþan þe hi ateorodon on þære tintregunge ·
hi leng ne mihton þone martir geƿitnian ·
⁊ he anræde þurh-ƿunode on þā ƿitū sƿa þeah ·
Datianus þa axode mid ǽblæcū andƿlitan 129
his reðan ( ) cƿelleras · þus cƿeðende hī to ·
Hƿær is nú eoƿer miht ⁊ eoƿer (⁊ eoƿer) mǽgen becumen · 131
ne on-cnáƿe ic eoƿere hánda þe ǽfre hétole ƿæran ·
sƿa oft sƿa ge ge-ƿitnodon þa ðe ƿǽron for-scyldegode ·
oþþe þurh man-slihte(s) oððe þurh morþ-dǽda ·
oððe þurh dry-cræft · oððe dyrne forliger ·
æfre ge ge-ƿyldon mid ƿítū hi ealle ·
⁊ hi heore díglan dǽda éoƿ bedýrnan ne mihton ·
Ac ge nu ne magon þusne mann ofer-sƿiðan 138
he húru súƿige on þys᷒ scearpū ƿitū ·
Þa smércode se halga ƿer ⁊ to þā hetolan (datian᷒ þus) cƿæð · 140
þis is aƿriten is ƿitodlice on godes ǽ ·
ða ge-sceondan ne geseoþ ne þa gehýrendan ne ge-hýrað ·
Drihten crist ic andette þæs ælmihtigan fæder sunu 143
mid þā halgan gáste anne soðne god ·
Ac ƿítna me gyt sƿiðor for þissere soðan andetnysse 145
ðu on eallū þingū þe ofer-sƿiðedne on-cnáƿe ·
Datianus þa cƿæþ · to þā drihtnes cyþere 147
ge-milsa þe sylfū ⁊ ne a-myr þine geoguþe
⁊ þin lif ne ge-scyrt · on þisū suslū þus ·
þu húre æt-berste þisū heardū ƿitū
huru nu æt ende þeah þu ær noldest ·
Uincenti᷒ him cƿæþ to mid cénū ge-leafum þus · 152
ne ondræde ic (me) þine ƿítu ne þine ƿælhreoƿan tintrego ·
ac ic sƿiðor ondræde þu ge-sƿican ƿylle
þinre reðnusse ⁊ sƿa me gemiltsian ·
Dacian᷒ [sic @ Skeat] þa hét hine gedon of þære héngene · 156
⁊ hine | eft ahón on heardū gealgan sona
⁊ hine man þa sƿáng ⁊ mid saglū béot ·
⁊ mid blysū ontende his bare líc eall
astrehtū limū · ac his geleafa sƿa-þeah (ne atéorode)
on his drihtenes andetnysse æfre þurh-ƿunede ·
Man ledde to his breostū (feoƿer) brade ísene clútas 162
sƿiðe gloƿende hit sang ongean ·
⁊ hi þa téartan ƿíta mid ƿítū ge-éacnodon ·
⁊ his ærran ƿúnda mid ƿúndū of-settan ·
⁊ into his innoðū hine geƿúndodon ·
sƿa on his lichaman nan dǽl ne be-láf
þe nǽre ge-ƿundod on ðære ƿítnunge (soðlice) ·
Hī fleóƿ þa blod (út) ofer ealne þone lichaman · 169
⁊ hī (eac) se innoþ eac geopenode ongean ·
⁊ his liþa (eall) to-slupon on þā laðum tintregū ·
Ac he eall þis for-bǽr mid bliþū andƿlitan 172
⁊ mid (godes) strangū gaste on godes andetnysse
to þā hélende clypiende þe he on gelyfde ·
Ƿala ƿá cƿæþ datian᷒ ƿe synd ofer-sƿiðede · 175
Ac secaþ nu ic bidde an blind cƿeartærn 176
þær nan leoht ne mage inn · ⁊ on þā myclū þeostrū
streƿiað geond eall tobrocene tigelan
scéarpe ge-écgode · ⁊ þær-on astreccaþ
þysne ƿiðer-coran · he hine beƿendan
frā ƿite to ƿíte ⁊ symble geareƿe habbe ·
Belúcað hine þonne fæste þæt he licge þær ána 182
leohtes bedæled on þā laðū bedde ·
secgað me sƿa sona sƿa ge on-cnaƿaþ
he cucu ne byð ·
⁊ Þa cƿelleras sƿa dydon · 185
ge-brohton þone halgan ƿer on þā blindan cƿearterne ·
⁊ be-sǽton hine syððan · ƿakigende ·
Mid þā ðe þa ƿeard-men ƿurdon on slǽpe · 188
Þa com þær heofonlic leoht in-to þā halgan ƿére 189
on þā blindan cƿeartearne sƿilce (an) beorht sunbéam ·
⁊ hī ƿearð gebed|dod mid hnescre beddinge (sƿiðe ǽnlice) ·
⁊ he sylf þa sang his sealmes bliðe
his drihten heriende mid incundre heortan ·
(þa ða ƿeardmen aƿocan) Þa ƿundrode þa ƿeard-men þæs ƿynsuman leohtes 194
sƿiðe afyrhte for þā færlican tácne.
þa cƿæþ se halga ƿer of þā heofonlican leohte ·
ne beo ge afyrhte · ic heō [sic @ Skeat] nu gefréfrod
mid engellicre þenunge · gað in ⁊ sceaƿiað (hu me is)
ge gebrohten me on þrystū · ⁊ ic blissige nu on leohte ·
mine bendas sund to-lýsede · ⁊ ic blissige mid sange ·
Ic eom nu gestrangod ⁊ hnesce under-streoƿod · 201
ƿundriað þises se þe ƿurðaþ god
mid soþre andetnesse · he sige-fæst byþ æfre ·
Cyþaþ nu ardlice eoƿerū arleasan hlaforde 204
hƿilces leohtes ic brúce · ⁊ hƿilcere beddinge ·
he gyt mage asmeagan sū (þing) syllic ƿíte
to mínū ƿuldre (ic bidde) ne ƿanige he nán þing
þæs þe (he) mínū martirdóme mage to ƿuldre becuman ·
his mildheortednesse ane ic me ondrǽde sƿiðost
he beo aƿend sƿilce he ƿille (me ge) mildscian ·
Hi cyddon þa þis þā hétolan cƿellere · 211
⁊ he ƿearð geangsumod (on his mode) [se árleasa datianus]
⁊ ǽblæce on nebbe cƿæþ hī to andsƿare ·
Hƿæt mage ƿe hī mare dón nu ƿe synd ofer-sƿiðede [→ofer-cumene] · 214
Berað hine nu ic bidde (ut) of þā blindan cƿærterne 215
to suman softan bedde he (mage) sƿa hine (ge)reste ·
nelle ic hine ƿýrcan ƿuldor-fulran gyt ·
gif he on þā ƿítū geƿitnod ateorað ·
Hí hine (namon ⁊) þa bæran bliþelice on æarmun (sic) 219
þe hine ær ƿitnodon on þā ƿælhreoƿū tintregū ·
⁊ hí his fét cystun · ⁊ his flóƿende blód
geornlice gaderoden hī sylfū to hǽle ·
⁊ geleddon hine | sƿá on þā softan bedde
sƿa sƿa se arlesa hét ⁊ for-léetan (sic) hine sƿa ·
Hit gelámp þa sona æft̅ litlum fyrstū · 225
se halga (diacon) geƿát of ƿorlde to gode
mid sige-fæstū martirdóme ofer-sƿiðdū deofle
to þam ecan ƿuldre mid þā ƿel-ƿillendan drihtene ·
he þā be-het eallū þe hine lufiað
⁊ þā þe his ge-leafan healdaþ oð ende ·
Datian᷒ þa cƿæþ se deofollica cƿelleræ 231
of-sceamod sƿa-þeah · gif ic ofer-sƿiðan [→ofer-cumen] ne mihte
hine ǽr cucene · ic hine ƿitnige (þus) deadne ·
Aƿyrpað nu his líc on anū ƿidgillū felda · 234
fugelū to ǽse · ⁊ fúlū hundū to mete ·
⁊ þā ƿild(e d)eorum · ⁊ his ƿælhreoƿan þegnas sƿa dydon ·
sona ge-feredan lic to þā feldan middan ·
⁊ hit þar aƿurpon ƿildeorū (⁊ fugelū) to mete ·
Hit gelamp þa sona þur[h] godes fore-sceaƿunge 239
an sƿeart hrém þær fleah sona to ·
⁊ be-ƿerode lic ƿið þa ƿildan fugelas
⁊ hi ealle afligde mid his fiðerū aƿeg ·
⁊ eac þa reðan deor mid his on-rǽsum ·
Se ælmihtiga god þe þe Eliam his ƿitegan 244
þurh þone sƿeartan hrǽm asende hƿilon mete · (on þā ƿestene ðe he onƿunode)
⁊ hine þa afedde (ðær) þur þæs fugelas þenunge
sƿa sƿa on cyninga bocū fulcuð is be þā ·
þe ylca (god) ge-heold nú þæs halgan ƿeres lic
þurh þæs hrēmes ƿeardunge ƿið þa oðre fugelas ·
Þis ƿearð eft gecydd þā arleasan datiane · 250
⁊ he þa ge-angsumod þus cƿæþ ·
ne mæg ic hine ofer-sƿiðan forðon sƿa deadne ·
sƿa ic his sƿiðor ehte mid sƿiðlicre ehtnysse ·
sƿa ic hine sƿiðor ƿyrce ƿuldor-fulran symle ·
Ac gif þeorðe (sic) ne mæg þone mann forniman · 255
be hé besenced on | sælicum yðū ·
ús sƿa oft ne sceamige for his anes sige
on manna gesihþum · þe hit eall geseoð · (⁊ ƿiton)
beo he huru be-diglod on þære deopen sǽ ·
Be he be-siƿod on anū sæcce mid hefegū [→hefiegū] stanū · 260
⁊ aƿurpað hine on þære ƿidgillan sǽ ·
þā fixū to mete þeah þe þa fugelas noldon ·
Ða reþan cƿelleras þa raþe sƿa dydon 263
aƿurpan þæs halgan lic on þære ƿidgillan sǽ ·
mid þā hefegum [→hefiegū? →hefiegum?] stanū · sƿa sƿa hi hét þe déma
he huru ne sceolde [e not printed] þære sǽ æt-berstan ·
þeah þe hé þære eorðan æror æt-burste ·
(ða hig sƿa gedon hæfdon. sƿa ðe déma hi hét)
⁊ reoƿan hī hāƿeard mid healicre blisse ·
Ac (soðlice) þæs halgan ƿeres lic þurh þes hælendes mihte · 269
to þā strande be-cō ærþā þe hi stopon on land ·
⁊ on þā ceosole ge-læg · oð sū geleafful ƿudeƿa
sƿutele gebicnunge be þā under-feng
hƿær se halga lichama læg on þā strande
be-ƿorpen mid þā (sand) ceosole þurh þa sǽlican yþa ·
sƿilce he be-byrged ƿære þurh godes ƿissunge ·
His lic ƿearð þa geferod to geleaffulre cyrcan 276
mid mycelre arƿyrðnesse · ⁊ þar on innan bebyriged ·
⁊ his halgan ban ƿúrdon ƿíde to-dælede ·
⁊ mid mycelre lufe hi man ƿyrðaþ ge-hƿær
sƿa sƿa us secgað béc for his soðan geleafan
þā hælende to lofe þe leofað á on ęcnesse · amen.