[Preserved in the Exeter MS.]
I edit
Hæbbe ic gefrugnen þætte is feor heonan
ēastdǣlum on æþelast londa
fīrum gefrǣge. Nis sē foldan scēat
ofer middangeard mongum gefēre
foldāgendra ac hē āfyrred is
þurh Meotudes meaht manfremmendum.
Wlitig is sē wong eall, wynnum geblissad
mid þām fægrestum foldan stencum;
ǣnlīc is þæt īglond, æþele sē Wyrhta,
mōdig, meahtum spēdig sē þā moldan gesette.
Ðǣr bið oft open ēadgum tōgēanes
onhliden hlēoþra wyn, heofonrīces duru.
Þæt is wynsum wong, wealdas grēne,
rūme under roderum. nē mæg þǣr rēn n_e snāw,
nē forstes fnǣst nē fȳres blæst,
nē hægles hryre, nē hrīmes dryre,
nē sunnan hǣtu nē sincaldu,
nē wearm weder nē winterscūr
wihte gewyrdan ac sē wong seomað
ēadig ond onsund; is þæt æþele lond
blōstmum geblōwen. Beorgas þǣr nē muntas
stēape nē stondað, nē stanclifu
hēah hlīfiað, swā hēr mid ūs,
nē dene nē dalu nē dūnscrafu,
hlǣwas nē hlincas nē þǣr hleonað oo
unsmēþes wiht; ac sē æþela feld
wrīdað under wolcnum wynnum geblōwen.
Is þæt torhte lond twelfum hērra
folde fæðmrīmes, swā ūs gefreogum glēawe
wītgan þurh wīsdōm on gewritum cȳþað,
þonne ǣnig þāra beorga þe hēr beorhte mid ūs
hēa hlīfiað under heofontunglum.
Smylte is sē sigewong, sunbearo līxeð,
wuduholt wynlīc; wæstmas nē drēosað,
beorhte blēde, ac þā bēamas ā
grēne stondað, swā him God bibēad;
wintres ond sumeres wudu bið gelīce
blēdum gehongen; nǣfre brosniað
lēaf under lyfte, nē him līg sceðeð
ǣfre tō ealdre, ǣr þon edwenden
worulde geweorðe. Swā īu wætres þrym
ealne middangeard, mereflōd þeahte
eorþan ymbhwyrft, þā sē æþela wong
ǣghwæs onsund wið ȳðfare
gehealden stōd hrēora wǣga
ēadig, unwemme, þurh ēst Godes:
bīdeð swā geblōwen oð bǣles cyme,
Dryhtnes dōmes, þonne dēaðræced,
hæleþa heolstorcofan onhliden weorþað.
Nis þǣr on þām londe lāðgenīðla,
nē wōp nē wracu, wēatācen nān,
yldu nē yrmðu, nē sē enga dēað
nē līfes lyre, nē lāþes cyme
nē synn nē sacu, nē sārwracu
nē wǣdle gewin, nē welan onsȳn
nē sorg nē slǣp, nē swār leger
nē wintergeweorp, nē wedra gebregd
hrēoh under heofonum, nē sē hearda forst
caldum cylegicelum cnyseð ǣnigne.
Þǣr nē hægl nē hrīm hrēosað tō foldan,
nē windig wolcen, nē þǣr wæter fealleþ
lyfte gebysgad; ac þǣr lagustrēamas,
wundrum wrǣtlīce wyllan onspringað,
fægrum flōdwylmum foldan leccaþ,
wæter wynsumu of þæs wuda midle,
þā mōnþa gehwām of þǣre moldan tyrf
brimcald brecað, bearo ealne geondfarað
þrāgum þrymlīce: is þæt Þēodnes gebod
þætte twelf sīþum þæt tīrfæste
lond geondlāce laguflōda wynn.
Sindon þā bearwas blēdum gehongne
wlitigum wæstmum: þǣr nē waniað ō
hālge under heofonum holtes frætwe
nē feallað þǣr on foldan fealwe blōstman,
wudubēama wlite; ac þǣr wrǣtlīce
on þām trēowum symle telgan gehladene,
ofett ednīwe in ealle tīd,
on þām græswonge grēne stondaþ
gehroden hyhtlīce Hāliges meahtum
beorhtast bearwa. Nō gebrocen weorðeð
holt on hīwe, þǣr sē hālga stenc
wunaþ geond wynlond; þæt onwended nē bið
ǣfre tō ealdre, ǣr þon endige
frōd fyrngeweorc sē hit on frymþe gescēop.
II edit
Ðone wudu weardaþ wundrum fæger
fugel feðrum strong, sē is Fēnix hāten.
Þǣr sē anhaga eard bihealdeþ,
dēormōd drohtað; nǣfre him dēaþ sceþeð
on þām willwonge, þenden woruld stondeþ.
Sē sceal þǣre sunnan sið behealdan
andongēan cuman Godes condelle,
glædum gimme, georne bewitigan,
hwonne ūp cyme æðelast tungla
ofer ȳðmere ēstan līxan,
Fæder fyrngeweorc frætwum blīcan,
torht tācen Godes. Tungol bēoð āhȳded,
gewiten under waðeman westdǣlas on,
bidēglad on dægrēd, and sēo deorce niht
won gewīteð; þonne wāðum strong
fugel feðrum wlonc on firgenstrēam
under lyft, ofer lagu lōcað georne,
hwonne ūp cyme ēastan glīdan
ofer sid_ne sǣ swegles lēoma.
Swā sē æðela fugel æt þām ǣspringe
wlitigfæst wunað wyllestrēamas,
þǣr sē tīrēadga twelf sīðum hine
bibaðað in þām burnan, ǣr þæs bēacnes cyme,
swegelcondelle, and symle swā oft
of þām wilsuman wyllgespryngum
brimcald beorgeð æt baða gehwylcum.
Siððan hine sylfne æfter sundplegan
hēahmōd hefeð on hēanne bēam,
þonan ȳðast mæg on ēastwegum
sīð bihealdan, hwonne swegles tapur
ofer holmþræce hǣdre blīce,
lēohtes lēoma. Lond bēoð gefrætwad,
woruld gewlitegad, siððan wuldres gim
ofer geofones gong grund gescīneð
geond middangeard, mǣrost tungla.
Sōna swā sēo sunne sealte strēamas
hēa oferhlīfað, swā sē haswa fugel
beorht of þæs bearwes bēame gewīteð,
fareð feðrum snell flyhte on lyfte,
swīnsað and singeð swegle tōgēanes.
Þonne bið swā fæger fugles gebǣru,
onbryrded brēostsefa, blissum hrēmig;
wrīxleð wōðcræfte wundorlīcor
beorhtan reorde, þonne ǣfre byre monnes
hȳrde under heofonum, siððan Hēahcyning,
wuldres wyrhta, woruld staðelode,
heofon and eorðan. Biþ þæs hlēoðres swēg
eallum songcræftum swētra and wlitigra
and wynsumra wrenca gehwylcum;
nē magon þām breahtme bȳman nē hornas,
nē hearpan hlyn, nē hæleða stefn
ǣnges on eorðan, ne organan swēg,
nē hlēoðres geswīns, nē swanes feðre,
nē ǣnig þāra drēama þe Dryhten gescōp
gumum tō glīwe in þās gēomran woruld!
Singeð swā and swīnsað sǣlum geblissad,
oþ þæt sēo sunne on sūðrodor
sǣged weorðeð; þonne swīað hē
and hlyst gefēð, hēafde onbrygdeð,
þrīst þonces glēaw, and þrīwa ascæceð
feðre flyhthwate; fugol bið geswīged.
Symle hē twelf sīðum tīda gemearcað
dæges and nihtes. Swā gedēmed is
bearwes bīgengan, þæt hē þǣr brūcan mōt
wonges mid willum, and welan nēotan,
līfes and lissa, londes frætwa,
oþ þæt hē þūsende þisses līfes,
wudubearwes weard, wintra gebīdeþ.
Ðonne bið gehefgad haswigfeðra,
gomol gearum frōd, grēne eorðan
āflȳhð fugla [wynn], foldan geblōwene,
and þonne gesēceð sīde rīce
middangeardes, þǣr nō men būgað
eard and ēðel. Þǣr hē ealdordōm
onfēhð foremihtig ofer fugla cynn,
geþungen on þēode, and þrāge mid him
wēsten weardað. Þonne wāðum strong
west gewīteð wintrum gebysgad
flēogan feðrum snel; fuglas þringað
ūtan ymbe æðelne; ǣghwylc wille
wesan þegn and þēow þēodne mærum,
oð þæt hē gesēceð Syrwara lond
corðra mǣste. Him sē clǣne þǣr
oðscūfeð scearplīce, þæt hē in scade weardað,
on wudubearwe, wēste stōwe
biholene and bihȳdde hæleða monegum,
þǣr hē heanne bēam on holtwuda
wunað and weardað, wyrtum fæstne
under heofunhrōfe, þone hātað men
Fēnix on foldan, of þæs fugles noman.
Hafað þām trēowe forgiefen tīrmeahtig Cyning,
Meotud moncynnes, mīne gefrǣge,
þæt hē āna is ealra bēama
on eorðwege ūplǣdendra
beorhtast geblōwen; ne mæg him bitres wiht
scyldum sceððan, ac gescylded ā
wunað ungewyrded, þenden woruld stondeð.
III edit
Ðonne wind ligeð, weder bið fæger,
hlūttor heofones gim hālig scīneð,
bēoð wolcen tōwegen, wætra þrȳðe
stille stondað, bið storma gehwylc
āswefed under swegle, suðan blīceð
wedercondel wearm, weorodum lȳhteð;
þonne on þām telgum timbran onginneð,
nest gearwian, bið him nēod micel
þæt hē þā yldu ofestum mōte
þurh gewittes wylm wendan tō līfe,
feorh geong onfōn. Þonne feor and nēah
þā swētestan somnað and gædrað
wyrta wynsume and wudublēda
tō þām eardstede, ǣþelstenca gehwone
wyrta wynsumra, þe Wuldorcyning,
Fæder frymða gehwæs, ofer foldan gescōp
tō indryhtum ælda cynne,
swētes under swegl. Þǣr hē sylf biereð
in þæt trēow innan torhte frætwe;
þǣr sē wilda fugel in þām wēstenne
ofer hēanne bēam hūs getimbreð
wlitig and wynsum, and gewīcað þær
sylf in þām solere, and ymbseteð ūtan
in þām lēafsceade līc and feðre
on healfa gehwām hālgum stencum,
and þām æðelestum eorðan blēdum.
Siteð sīðes fūs, þonne swegles gim
on sumeres tīd sunne hātost
ofer sceadu scīneð, and gesceapu drēogeð,
woruld geondwlīteð; þonne weorðeð his
hūs onhǣted þurh hādor swegel,
wyrta wearmiað, willsele stȳmeð
swētum swæccum, þonne on swole byrneð
þurh fȳres feng fugel mid neste:
bǣl bið onǣled; þonne brond þeceð
heorodrēorges hūs, hrēoh ōnetteð,
fealo līg feormað and Fēnix byrneð
fyrngēarum frōd. Þonne fȳr þigeð
lǣnne līchoman, līf bið on sīðe,
fǣges feorhhord, þonne flǣsc and bān
ādlēg ǣleð. Hwæðre him eft cymeð
æfter fyrstmearce feorh ednīwe.
Siððan þā ȳslan eft onginnað
[æfter līgþræce lūcan tōgædre]
geclungne tō clēowne, þonne clǣne bið
beorhtast nesta bǣle forgrunden,
heaðorōfes hūs: hrā bið ācōlad,
bānfæt gebr_ocen, and sē bryne sweðrað.
þonne of þām āde æples gelīcnes
on þǣre ascan bið eft gemēted,
of þām weaxeð wyrm wundrum fæger,
swylce hē of ǣgē ūt ālǣde
scīr of scylle; þonne on sceade weaxeð,
þæt hē ǣrest bið swylce earnes brid,
fæger fugeltimber; þonne furðor gēn
wrīdeð on wynnum, þæt hē bið wæstmum gelīc
ealdum earne, and æfter þon
feðrum gefrætwad, swylc hē æt frymðe wæs,
beorht geblōwen; þonne brǣd weoðeð
eal ednīwe eft ācenned,
synnum āsundrad, sumes onlīce
swā mon tō andleofne eorðan wæstmas
on hærfeste hām gelǣdeð,
wiste wynsume, ǣr wintres cyme
on rypes tīman, þȳ lǣs hī rēnes scūr
āwyrde under wolcnum; þǣr hī wraðe mētað
fōdorþege geflēan, þonne forst and snāw
mid ofel.lnægne eor_an per,eā
wintergewǣdum; of þām wæstmum sceal
eorla ēadwela eft ālǣdan
þurh cornes gecynd, þe ǣr clǣne bið
sǣd onsāwen, þonne sunnan glǣm
on lenctenne līfes tācen
wecceð woruldgestrēon, þæt þā wæstmas bēoð
þurh āgne gecynd eft ācende,
foldan frætwe: swā sē fugel weorðeð,
gomel æfter gēarum, geong ednīwe
flǣsce bifongen. Nō hē fōddor þigeð
mete on moldan, memne meledēawes
dǣl gebryge, sē drēoseð oft
æt middre nihte; bī þon sē mōdga his
feorh āfēdeð, oð þæt fyrngesetu
āgenne eard eft gesēceð.
IV edit
Þonne bið āweaxen wyrtum in gemonge
fugel feðrum deal, feorð bið nīwe
geong geofona ful, þonne hē of grēote his
līc leoðucræftig, þæt ǣr līg fornōm,
somnað swoles lāfe, searwum gegædrað
bān gebrosnad æfter bǣlþræce,
and þonne gebringeð bān and ȳslan,
ādes lāfe, eft ætsomne,
and þonne þæt wælrēaf wyrtum bitelað
fægre gefrætwed. Þonne āfȳsed bið
āgenne eard eft tō sēcan,
þonne fōtum ymbfēhð fȳres lāfe,
clām biclyppeð and his cȳððu eft
sunbeorht gesetu sēceð on wynnum
ēadig ēðellond. Eal bið genīwad
feorh and feðerhoma, swā hē æt frymðe wæs,
þā hine ǣrost God on þone æðelan wong
sigorfæst sette. Hē his sylfes þǣr
bān gebringeð, þā ǣr brondes wylm
on beorhstede bǣle forþylmde,
ascan tō ēacan. þonne eal geador
bebyrgeð beaducræftig bān and ȳslan
on þām ēalonde. Bið him ednīwe
þǣre sunnan segn, þonne swegles lēoht,
gimma gladost, ofer gārsecg ūp,
æðeltungla wyn, ēastan līxeð.
Is sē fugel fæger forweard hīwe,
blēobrygdum fāg ymb þā brēost foran.
Is him þæt hēafod hindan grēne,
wrǣtlīce wrīxleð, wurman geblonden.
Þonne is sē finta fægre gedǣled,
sum brūn, sum basu, sum blācum splottum
searolīce beseted. Sindon þā fiþru
hwīt hindanweard, and sē hals grēne
nioðoweard and ufeweard, and þæt nebb līxeð
swā glæs oððe gim, geaflas scȳne
innan and ūtan. Is sēo ēaggebyrd
stearc and hīwe stāne gelīcast,
gladum gimme, þonne in goldfate
smiða orþoncum biseted weorðeð.
Is ymb þone swēoran, swylce sunnan hring,
bēaga beorhtast brogden feðrum.
Wrætlīc is sēo womb neoðan, wundrum fæger,
scīr and scȳne. Is sē scyld ufan
frætwum gefēged ofer þæs fugles bæc.
Sindon þā scancan scyllum biweaxen,
fealwe fotas. Se fugel is on hīwe
ǣghwæs ǣnlīc, onlīcost pēan,
wynnum geweaxen, þæs gewritu secgað.
Nis hē hinderweard, nē hygegælsa,
swār nē swongor, swā sume fuglas,
þā þe late þurh lyft lācað fiðrum,
ac hē is snel and swift and swīðe leoht,
wlitig and wynsum, wuldre gemearcad.
ēce is sē æðeling sē þe him þæt ēad gefeð!
Þonne hē gewīteð wongas sēcan,
his ealdne eard, of þisse ēðeltyrf.
Swā sē fugel flēogeð, folcum oðēaweð
mongum monna geond middangeard,
þonne somnað sūðan and norðan,
ēastan and westan, ēoredciestum,
farað feorran and nēan folca þrȳðum
þǣr hī scēawiað Scyppendes giefe
fægre on þām fugle, swā him ǣt fruman sette
sigora Sōðcyning sēllīcran gecynd,
frætwe fægerran ofer fugla cyn.
Þonne wundriað weras ofer eorþan
wlite and wæstma, and gewritum cȳðað
mundum mearciað on marmstāne,
hwonne sē dæg and sēo tīd dryhtum geēawe
frætwe flyhthwates. Þonne fugla cynn
on healfa gehwām hēapum þringað,
sīgað sīdwegum, songe lofiað,
mǣrað mōdigne meaglum reordum,
ond swā þone hālgan hringe beteldað
flyhte on lyfte: Fenix biþ on middum,
þrēatum biþrungen. Þēoda wlītað,
wundrum wafiað, hū sēo wilgedryht
wildne weorðiað, worn æfter oðrum,
cræftum cȳðað and for cyning mǣrað
lēofne lēodfruman, lǣdað mid wynnum
æþelne tō earde, oþþæt sē ānhoga
oðflēogeð, feðrum snel, þæt him gefylgan nē mæg
drȳmendra gedryht, þonne duguða wyn
of þisse eorþan tyrf ēðel sēceð.
V edit
Swā sē gesǣliga æfter swylthwīle
his ealdcȳððe eft genēosað,
fǣgre foldan; fugelas cyrrað
from þām gūðfrecan gēomormōde
eft tō earde. þonne sē æðeling bið
giong in geardum. God āna wāt,
Cyning ælmihtig, hū his gecynde bið,
wīfhādes þe weres: þæt nē wāt ǣnig
monna cynnes, būtan Meotod āna,
hū þā wīsan sind wundorlīce,
fæger fyrngesceap, ymb þæs fugles gebyrd!
Þǣr sē ēadga mōt eardes nēotan,
wyllestrēama wuduholtum in,
wunian in wonge, oð þæt wintra bið
þūsend urnen: þonne him weorðeð
ende līfes; hine ād þeceð
þurh ǣled fȳr: hwæðre eft cymeð
āweaht wrǣtlīce wundrum tō līfe.
For þon hē drūsende dēað nē bisorgað,
sāre swyltcwale, þe him symle wāt
æfter līgþræce līf ednīwe,
feorh æfter fylle, þonne fromlīce
þurh briddes hād gebrēadad weorðeð
eft of ascan, edgeong weseð
under swegles hlēo. Bið him self gehwæðer
sunu and swǣs fæder, and symle ēac
eft yrfeweard ealdre lāfe.
Forgeaf him sē meahta moncynnes Fruma
þæt hē swā wrǣtlīce weorðan sceolde
eft þæt ilce þæt hē ǣr þon wæs,
feðrum bifongen, þēah hine fȳr nime.
VI edit
Swā þæt ēce līf ēadigra gehwylc
æfter sārwræce sylf gecēoseð
þurh deorcne dēað, þæt hē Dryhtnes mōt
æfter gēardagum geofona nēotan
on sindre-amum, and siððan ā
wunian in wuldre weorca tō lēane.
Þisses fugles gecynd fela gelīces
bi þām gecornum Crīstes þegnum
bēacnað in burgum, hū hī beorhtne gefēan
þurh Fæder fultum on þas frēcnan tīd
healdaþ under heofonum, and him hēanne blǣd
in þām ūplican ēðle gestrynað.
Habbað wē geāscad þæt sē ælmihtiga
worhte wer and wīf þurh his wundra spēd,
ond hī þā gesette on þone sēlestan
foldan scēata, þone fīra bearn
nemnað neorxnawong, þǣr him nǣnges wæs
ēades onsȳn, þenden ēces word,
hālges hlēoðorcwide, healdan woldan
on þām nīwan gefēan. Þǣr him nīð gescōd,
ealdfēondes æfest, sē him ǣt gebēad,
bēames blēde, þæt hī bū þēgun
æppel unrǣdum ofer ēst Godes,
byrgdon forbodene. Þær him bitter wearð
yrmþu æfter ǣte and hyra eaferum swā,
sārlīc symbel sunum and dohtrum:
wurdon tēonlīce tōðas idge
āgeald æfter gylte; hæfdon Godes yrre,
bittre bealosorge; þæs þā byre siððan
gyrne onguldon, þe hī þæt gyfl þēgun
ofer ēces word. For þon hī ēðles wyn
gēomormōde ofgiefan sceoldon
þurh nǣdran nīð, þā hīo nearwe biswac
yldran ūsse in ǣrdagum
þurh fǣcne ferð, ðæt hī feor þonan
in þas dēaðdene drohtað sōhton,
sorgfulran gesetu. Him wearð sēlle līf
heolstre bihȳded, and sē hālga wong
þurh fēondes searo fæste bitȳned
wintra mengu, oð þæt Wuldorcyning
þurh his hidercyme hālgum tōgēanes,
moncynnes gefēa, mēðra frēfrend,
ond sē anga hyht, eft ontȳnde.
VII edit
Is þon gelicast, þæs þe ūs leorneras
wordum secgað, and writu cȳðað,
þises fugles gefær, þonne frōd ofgiefeð
eard and ēðel, and geealdad bið,
gewīteð wērigmōd, wintrum gebysgad,
þǣr hē holtes hlēo hēah gemēteð,
in þām hē getimbreð tānum and wyrtum
þam æðelestum eardwīc nīwe,
nest on bearwe: bið him nēod micel,
þæt hē feorhgeong eft onfōn mōte
þurh līges blæst līf æfter dēaðe,
edgeong wesan, and his ealdcȳððu
sunbeorht gesetu, sēcan mōte
æfter fȳrbaðe. Swā þā foregengan
yldran ūsse, ānforlēton
þone wlitigan wong and wuldres setl
lēoflic on lāste, tugon longne sīð
in hearmra hond, þǣr him hettende
earme āglǣcan, oft gescōdan.
Wǣron hwæðre monge, þā þe Meotude wel
gehȳrdun under heofonum hālgum þēawum,
dǣdum dōmlīcum, þæt him Dryhten wearð
heofona Hēahcyning, hold on mōde.
Þæt is sē hēa bēam in þām hālge nū
wīc weardiað, þǣr him wihte ne mæg
ealdfēonda nān ātre sceððan
fācnes tācne, on þā frēcnan tīd,
þǣr him nest wyrceð wið nīða gehwām
dǣdum dōmlīcum Dryhtnes cempa,
þonne hē ælmessan earmum dǣleð,
dugeþa lēasum, and him Dryhten gecȳgð,
Fæder on fultum, forð ōnetteð,
lǣnan līfes leahtras dwǣsceð,
mirce māndǣde, healdeð Meotudes ǣ
beald in brēostum, and gebedu sēceð
clǣnum gehygdum, and his cnēo bigeð
æðele tō eorðan, flyhð yfla gehwylc
grimme gieltas for Godes egsan,
glædmōd gyrneð þæt hē gōdra mǣst
dǣda gefremme: þām bið Dryhten scyld
in sīða gehwane, sigora Waldend,
weoruda Wilgiefa. Þis þā wyrta sind,
wæstma blēde, þā sē wilda fugel
somnað under swegle sīde and wīde
tō his wīcstōwe, þǣr hē wundrum fæst
wið nīða gehwām nest gewyrceð.
Swā nū in þām wīcum willan fremmað
mōde and mægne Meotudes cempan,
mǣrða tilgað; þæs him meorde wile
ēce ælmihtig ēadge forgyldan.
Bēoð him of þām wyrtum wīc gestaðelad
in wuldres byrig weorca tō lēane,
þæs þe hī gehēoldan hālge lāre
hāte æt heortan, hige weallende
dæges and nihtes Dryhten lufiað,
lēohte gelēafan lēofne cēosað
ofer woruldwelan: nē biþ him wynne hyht
þæt hȳ þis lǣne līf long gewunien.
Þus ēadig eorl ēcan drēames,
heofona hāmes mid Hēahcyning
earnað on elne, oð þæt ende cymeð
dōgorrīmes, þonne dēað nimeð,
wiga wælgīfre, wǣpnum geþrȳðed,
ealdor ānra gehwæs, and in eorðan fæðm
snūde sendeð sāwlum binumene
lǣne līchoman, þǣr hī longe bēoð
oð fȳres cyme foldan biþeahte.
Þonne monge bēoð on gemōt lǣded
fȳra cynnes; wile Fæder engla
sigora Sōðcyning, seonoþ gehēgan,
duguða Dryhten, dēman mid ryhte.
Þonne ǣrīste ealle gefremmað
men on moldan, swā sē mihtiga Cyning
bēodeð Brego engla, bȳman stefne
ofer sīdan grund, sāwla Nergend:
bið sē deorca dēað Dryhtnes meahtum
ēadgum geendad; æðele hweorfað,
þrēatum þringað, þonne þēos woruld
scyldwyrcende in scome byrneð
āde onǣled. Weorðeð ānra gehwylc
forht on ferhðe, þonne fȳr briceð
lǣne londwelan, līg eal þigeð
eorðan ǣhtgestreon, æpplede gold
gīfre forgrīpeð, grǣdig swelgeð
londes frætwe. Þonne on lēoht cymeð
ældum þisses in þā openan tīd
fæger and gefēalic fugles tācen,
þonne anwald eal ūp āstelleð
on byrgenum, bān gegædrad,
leomu līc somod, and līfes gǣst,
fore Crīstes cnēo: Cyning þrymlīce
of his hēahsetle hālgum scīneð,
wlitig wuldres gim. Wel biþ þām þe mōt
in þā gēomran tīd Gode līcian!
VIII edit
Þǣr þā līchoman, leahtra clǣne
gongað glædmōde, gǣstas hweorfað
in bānfatu, þonne bryne stīgeð
hēah tō heofonum. Hāt bið monegum
egeslic ǣled, þonne ānra gehwylc
sōðfæst ge synnig, sāwel mid līce
from moldgrafum sēceð Meotudes dōm
forhtafæred. Fȳr bið on tihte,
ǣleð uncyste. Þǣr þā ēadgan bēoð
ǣfter wrǣchwīle weorcum bifongen,
āgnum dǣdum: þæt þā æþelan sind
wyrta wynsume, mid þām sē wilda fugel
his sylfes nest biseteð ūtan,
þæt hit fǣringa fȳre byrneð,
forswēleð under sunnan, and hē sylfa mid,
and þonne æfter līge līf eft onfēhð
ednīwinga. Swā bið ānra gehwylc
flǣsce bifongen fīra cynnes,
ǣnlic and edgeong, sē þe his āgnum hēr
willum gewyrceð þæt him Wuldorcyning
meahtig ǣt þām mæþle milde geweorðeð.
Þonne hlēoþriað hālge gǣstas,
sāwla sōðfæste, song āhebbað,
clǣne and gecorene, hergað Cyninges þrym,
stefn æfter stefne, stīgað tō wuldre
wlitige gewyrtad mid hyra weldǣdum.
Bēoð þonne āmerede monna gǣstas,
beorhte ābȳwde þurh bryne fȳres.
Ne wēne þæs ǣnig ælda cynnes,
þæt ic lygewordum lēoð somnige,
wrīte wōðcræfte! gehȳrað wītedōm
Iobes gieddinga! Þurh gǣstes blǣd
brēostum onbryrded, beald reordade,
wuldre geweorðad; hē þæt word gecwæð:
'Ic þæt ne forhycge heortan geþoncum,
þæt ic on mīnum neste nēobed cēose,
hæle hrāwerig, gewīte hēan þonan
on longne sīð, lāme bitolden,
gēomor gūdǣda, in grēotes fæðm
ond þonne æfter dēaðe þurh Dryhtnes giefe
swā sē fugel Fēnix feorh ednīwe
æfter ǣrīste āgan mōte,
drēamas mid Dryhten, þǣr sēo dēore scolu
lēofne lofiað. Ic þæs līfes ne mæg
ǣfre tō ealdre ende gebīdan,
lēohtes and lissa: þēah mīn līc scyle
on moldærne molsnad weorðan
wyrmum tō willan, swā þēah weoruda God
æfter swylthwīle sāwle ālȳseð
ond in wuldor āweceð. Mē þæs wēn nǣfre
forbirsteð in brēostum, þe ic in Brego engla
forðweardne gefēan fæste hæbbe.'
Þus frōd guma on fyrndagum
gieddade glēawmod, Godes spelboda,
ymb his ǣriste in ēce līf,
þæt wē þȳ geornor ongietan meahten
tīrfæst tācen þæt sē torhta fugel
þurh bryne bēacnað: bāna lāfe
ascan and ȳslan, ealle gesomnað
æfter līgbryne, lædeþ siþþan
fugel on fōtum tō frean geardum,
sunnan tōgēanes. þǣr hī siþþan forð
wunað wintra fela, wæstmum genīwad
ealles edgiong, þǣr ǣnig ne mæg
in þām lēodscipe lǣððum hwōpan.
Swā nū æfter dēaðe þurh Dryhtnes miht
somod sīðiað sāwla mid līce,
fægre gefrætwed, fugle gelīcast
in ēadwelum æðelum stencum,
þǣr sēo sōðfæste sunne līhteð
wlitig ofer weoredum in wuldres byrig.
IX edit
Þonne sōðfæstum sāwlum scīneð
hēah ofer hrōfas Hǣlende Crīst;
him folgiað fuglas scȳne,
beorhte gebrēdade, blissum hrēmige,
in þām gladan hām, gǣstas gecorene,
ēce tō ealdre. þǣr him yfle ne mæg
fāh fēond gemāh fācne sceððan:
ac þǣr līfgað ā lēohte werede,
swā sē fugel Fēnix, in freoðu Dryhtnes,
wlitige in wuldre. Weorc ānra gehwæs
beorhte blīceð in þām blīðan hām
fore onsȳne ēces Dryhtnes
symle in sibbe, sunnan gelīce,
þǣr sē beorhta be-ag, brogden wundrum
eorcnanstānum ēadigra gehwām
hlīfað ofer hēafde. Heafelan līxað
þrymme beþeahte; Þēodnes cynegold
sōðfæstra gehwone sellīc glengeð
lēohte in līfe, þǣr sē longa gefēa
ēce and edgeong, ǣfre ne sweðrað,
ac hȳ in wlite wuniað, wuldre bitolden
fægrum frætwum, mid Fæder engla.
Ne bið him on þām wīcum wiht tō sorge,
wrōht nē wēðel nē gewindagas,
hungor sē hāta nē sē hearda þurst,
yrmþu nē yldo: Him sē æðela Cyning
forgifeð gōda gehwylc, þǣr gǣsta gedryht
Hǣlend hergað and Heofoncyninges
meahte mǣrsiað, singað Metude lof.
Swīnsað sibgedryht swēga mǣste
hǣdre ymb þæt hālge hēahseld Godes;
blīðe blētsiað Bregu sēlestan
ēadge mid englum, efenhlēoðre þus:
"Sib sī þē, sōð God, and snyttrucræft,
ond þē þonc sȳ þrymsittendum
geongra gyfena, gōda gehwylces!
Micel unmǣte mægnes strengðu,
hēah and hālig! Heofonas sindon
fægre gefylled, Fæder ælmihtig,
ealra þrymma þrym, þīnes wuldres,
ūppe mid englum and on eorðan somod!
Gefreoða usic, frymþa Scyppend! þū eart Fæder ælmihtig,
in hēannesse, heofuna waldend!"
Þus reordiað ryhtfremmende
mānes āmerede, in þǣre mǣran byrig,
cyneþrym cȳðað, Cāseres lof
singað on swegle sōðfæstra gedryht:
'Þām ānum is ēce weorðmynd
forð būtan ende; næs his frymð ǣfre,
ēades ongyn! þēah hē on eorðan hēr
þurh cildes hād cenned wǣre
in middangeard, hwæðre his meahta spēd
hēah ofer heofonum hālig wunade,
dōm unbryce! þēah hē dēaðes cwealm
on rōde trēow ræfnan sceolde,
þearlīc wīte, hē þȳ þriddan dæge
æfter līces hryre līf eft onfēng
þurh Fæder fultum. Swā Fēnix bēacnað,
geong in geardum, Godbearnes meaht,
þonne hē of ascan eft onwæcneð
in līfes līf, leomum geþungen.
Swā sē Hǣlend ūs helpe gefremede
þurh his līces gedāl, līf būtan ende,
swā sē fugel swētum his fiðru tū
ond wynsumum wyrtum gefylleð,
fægrum foldwæstmum, þonne āfȳsed bið.'
Þæt sindon þā word, swā ūs gewritu secgað,
hlēoþor hāligra, þe him tō heofonum bið
tō þām mildan Gode, mōd āfȳsed
in drēama drēam, þǣr hī Dryhtne tō giefe
worda and weorca wynsumne stenc
in þā mǣran gesceaft Meotude bringað,
in þæt lēohte līf. Sȳ him lof symle
þurh woruld worulda and wuldres blǣd,
ar_ and onwald, in þām ūplican
rodera rīce! Hē is on ryht Cyning
middangeardes and mægenþrymmes
wuldre biwunden in þǣre wlitigan byrig.
Hafað ūs ālȳfed lucis auctor
þæt wē mōtun hēr merueri
gōddǣdum begietan gaudia in celo,
þǣr wē mōtun maxima regna
sēcan and gesittan sedibus altis,
lifgan in lisse lucis et pacis,
āgan eardinga almæ letitie,
brūcan blǣddaga, blandem et mitem
gesēon sigora Frēan sine fine,
and him lof singan laude perenne,
ēadge mid englum. Alleluia.