The Statutes of the Realm/Volume 1/Charters of Liberties/1

CARTA
REGIS HENRIC
I.

ANNO REGNI PRIMO.

A.D. MCI.





Institutiones Henrici Regis.

[Anno Incarnationis dicæ M.CI. Henricus fili Willelmi Regis post obit fis sui Willelmi, Dei ga Rex Anglo oib fidelib Sa.[1]] Sciatis me Dei misdia & cmuni consilio ([2]) Baron [toci[3]] regni Angliæ ejusd ([4]) reg coronat esse. Et qia regn oppress erat injustis exactionib, Ego Dei respectu, & amore qu erga vos ([5]) habeo, sam Dei ecci inpimis liber facio; Ita qod nec vend nec ad firm pon, nec mortuo Archieo, [sive[6]] Eo, [sive[7]] Abbate, aliqid accipi de dio Eccie vel [de[8]] hominib ej donec Successor in e ingrediatr; & os malas consuetudines quib regn Angliæ [injuste[9]] opprimebatur, inde aufero: Quas malas consuetudines ex parte [hic pono.[10]]

D’ releviis dandis.
R. 2.

Si quis [Baron Comit meo[11]] sive alio qi de me tenent mortuus fuerit, hæres suus redimet terr su sicut faciebat tempore fis mei, sed justa & legitima [relevatione relevabit[12]] e. Simili & hes Baron meo justa & legitima [relevatione relevabunt[13]] terras suas de Dis suis.

D’ mulierib maritan.
R. 2.

Et si quis Baron ([14]) vel [alio[15]] homin meor fili su [nupt[16]] tradere voluerit, sive soror sive [nept[17]] sive cognat, mec inde loqatur. Sed neqꝫ ego aliqid de suo hac licencia accipi, neqꝫ defend ei quin e det, excepto si [ea[18]] vellet jungere inimico meo. Et si mortuo barone ([19]) [sive[20]] alio homine [meo[21]] filia hæres remanserit, ill dabo consilio baron meo c terra sua; & si mortuo [viro[22]] Uxor [ej[23]] remanserit, & sine liberis fuerit, [dot su & maritation[24]] habebit, & e non dabo marito ni sm velle suum.

D’ custode re & edis mortuo tenente .
R. 2.

Si vo Uxor c liberis remanserit, dot qid & maritation ([25]) habebit d ([26]) corpus suum legitime [servaverit,[27]] & e non dabo nisi sm velle su. Et ræ & libero custos erit sive Uxor, sive ali [pinquari[28]] qui [justi[29]] esse [debeat:[30]] & cipio ut barones mei [simili[31]] se contineant erga filios [&[32]] filias vel uxores homin suorum.

Monetagi cmune qod capiebatr civitates & ([33]) comitat, qod non fuit tpore Regis Eduuardi, hoc ne amodo [sit[34]] oino defendo. Si qis capt fuerit sive monetari sive ali c falsa moneta, justicia recta inde fiat. Oia placita, & oia debita quæ fi meo [debebantr[35]] condono, exceptis rectis firmis [meis,[36]] & exceptis illis quæ pacta erant alio hereditatib, vel eis reb quæ justius aliis contingebant. Et si qis [hereditate sua aliqid[37]] pepigerat illud condono, & os [relevationes[38]] quæ rectis [hereditatib[39]] pacte [fuerant.[40]]

Et si qis baron vel homin meo infirmabitr, sicut ipse dabit, vel dare disponet pecuni su, ita datam esse concedo. Quod si ipse vent ([41]) armis v infirmitate pecuni suam dederit, [ve[42]] dare disposuerit, Uxor sua sive liberi aut parentes [&[43]] legitimi homines ej [eam[44]] anima ej dividant sicut eis meli visum fuerit.

Si qis ([45]) forisferit dabit vadi in micia ([46]) pecuniæ ([47]) sicut faciebat tpore patris [mei[48]] [vel[49]] fis mei, sed sm mod forisfacti ita edabit, sicut emendasset retro a tpore patris mei ([50]) in tpore alio antecesso meo. Quod si fidiæ v sceleris convict fuerit, sicut just [fuerit[51]] sic emendet.

De firmatie leg Edwardi Regis.
R.1.

Murdra eti retro ab [illo[52]] die qua in reg coronat fui [oia[53]] condono; & ea que amo facta fuerint juste [emendentr[54]] sm lag Regis Eduuardi.

[Forestas oi[55]] consensu Baron meo in manu mea [retinui,[56]] sicut patr s [eas[57]] habuit.

Militib qui loricas ras suas [defendunt,[58]] ras dicar carrucar [suarum[59]] quietas ab oib [gildis,[60]] & ([61]) oi oe, [prio[62]] dono meo concedo, [ut sicut t magno allevamine alleviati sunt,[63]] ita se eqis & armis bene instruant ([64]) ad serviti me & ad defension regni mei.

[Pac firm in toto regno meo pono & teneri amodo cipio.[65]]

Lag Eduuardi regis vobis reddo c illis emendationib quib pater s eam emendavit ([66]) consilio baron suorum.

Si qis aliquid [de reb meis[67]] vel de reb alicuj post obit Willelmi Regis fis mei cæpit tot cito [sine edatione reddatr.[68]] Et si qis inde aliqid retinuerit, ille su qu invent fuerit, michi graviter emendabit. [T. M. Londoniæ Eo, & Gundulfo Eo, & Willelmo electo Eo, & Henrico Comite, & Si Comite, & Wal Giffardo, & Rodto de Monfort, & Rogero Bigoto, & Henrico de Portu, ap Londoni quando fui coronatus.[69]]



  1. Henricus dei ga Rex Anglo, oib Baronib & fidelib suis Francis & Anglis, Sa. R. 1.
    enric Rex Anglo Samsoni Eo & Ursoni de Abecot & oib baronib et fidelib suis t francigenis qam Angli de Wirecestrescira, Sam. R. 2.
  2. & assensu interl. R. 1.
  3. deest R. 1; R. 2.
  4. regni R. 1; R. 2.
  5. os R. 1.
  6. seu R. 2.
  7. v R. 1.
  8. deest R. 1.
  9. deest R. 1.
  10. suppono R. 1.
  11. Baron meo Comitum R. 1; R. 2.
  12. revelac͠oe revelabit R. 2.
  13. revelatione revelabunt eam R. 2.
  14. meo R. 2.
  15. deest R. 1.
  16. nubitum R. 1.
  17. nept R. 1; R. 2.
  18. eam R. 1; R. 2.
  19. o R. 2.
  20. v R. 1; R. 2.
  21. deest R. 1; R. 2.
  22. marito R. 1; R. 2.
  23. deest R. 2.
  24. dotem & maritac͠onem suam R. 1.
  25. suam R. 1;—R. 2. interl.
  26. uxor R. 1.
  27. vabit R. 1.
  28. pinquo R. 1; R. 2.
  29. justus R. 1.
  30. debebit R. 1; R. 2.
  31. simil simil R. 2.
  32. v R. 1; R. 2.
  33. R. 1; R. 2.
  34. fiat R. 1.
  35. debentr R. 1.
  36. deest R. 2.
  37. aliquid hditate sua R. 1.
    editate sua aliquid R. 2.
  38. revelationes R. 2.
  39. editationib; R. 2.
  40. erant R. 1.—sunt erant R. 2.
  41. v R. 1; R. 2.
  42. nec R. 1; nc R. 2.
  43. aut R. 1; R. 2.
  44. deest R. 1.
  45. baronum v homi meo R. 1; R. 2.
  46. tocius R. 1.
  47. sue R. 1; R. 2.
  48. deest R. 2.
  49. & R. 1.
  50. & fis mei R. 1.
  51. e R. 1.
  52. illa R. 1; R. 2.
  53. oo R. 2.
  54. emdetr R. 2.
  55. Forestas ci R. 1.
    Forestes cmuni R. 2.
  56. sic retinui R. 1.—ita tenui R. 2.
  57. deest R. 2.
  58. deserviunt R. 1; R. 2.
  59. deest R. 2.
  60. geldis R. 2.
  61. ab R. 1; R. 2.
  62. deest R. 2.
  63. ut sicut benignitas mea pensior est in eis, ita mi fideles sint; et sicut tam magno gavamine allevati sunt R. 1.
    ut sicut tam magno gavamine allevati t R. 2.
  64. ut apti & parati sint R. 1; R. 2.
  65. deest h{{subst:ae}}c clausula R. 1.
  66. c R. 2.
  67. de meo R. 1.—de o R. 2.
  68. reddat absqꝫ emendacione R. 1.
    reddatr absqꝫ emendac͠one R. 2.
  69. Testib Archieis, Eis, Baronib, Comitib, Viceco et optimatib tocius regni Ang apud West q coronatus fui. R. 1.
    Teste Mau Londo Eo, & Wil̴l̴o elo Winto Eo, & Gerardo eford Eo, & Hen Comite, & Simone Comite, & Walo Gifardo, & Roto de Munford, & Roo Bigodo, & Eudone dapif, & Roto fi Hamonis, & Robto Malet apud West q coronat fui. Va. R. 2.